หมวด ๕ ถึง ๘: บทที่ ๑ ธรรมหมวด ๕

บทที่ ๑: ธรรมหมวด ๕

๑. อนันตริยกรรม ๕ (กรรมหนักที่ให้ผลทันที)

คือ กรรมชั่วร้ายที่ให้ผลหนักมาก และกั้นสวรรค์ กั้นนิพพาน เมื่อทำแล้วจะไปสู่ทุคติทันทีเมื่อตาย:

1. มาตุฆาต: ฆ่ามารดา
2. ปิตุฆาต: ฆ่าบิดา
3. อรหันตฆาต: ฆ่าพระอรหันต์
4. โลหิตุปบาท: ทำร้ายพระพุทธเจ้าจนถึงยังพระโลหิตให้ห้อ (ให้พระพุทธเจ้าห้อพระโลหิต)
5. สังฆเภท: ยุยงให้สงฆ์แตกแยกกัน

๒. เวสารัชชกรณธรรม ๕ (ธรรมที่ทำให้เกิดความกล้าหาญ)

คือ คุณธรรม ๕ ประการที่ช่วยให้เกิดความมั่นใจ กล้าหาญ และไม่หวั่นเกรงต่อที่ประชุม:

1. ศรัทธา: ความเชื่อมั่นในพระรัตนตรัยและหลักกรรม
2. ศีล: การรักษากาย วาจา ให้เรียบร้อยบริสุทธิ์
3. พาหุสัจจะ: ความเป็นผู้ได้ศึกษาเล่าเรียนมาก (มีความรู้รอบตัว)
4. วิริยะ: ความเพียรพยายามไม่ย่อท้อ
5. ปัญญา: ความรอบรู้ ความเข้าใจในเหตุผล

๓. ธัมมัสสวนานิสงส์ ๕ (อานิสงส์ของการฟังธรรม)

1. ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง
2. สิ่งที่ฟังแล้วไม่แจ่มแจ้ง ย่อมแจ่มแจ้ง
3. บรรเทาความสงสัยเสียได้
4. ทำความเห็นให้ถูกต้อง
5. จิตของผู้ฟังย่อมผ่องใส

๔. พละ ๕ (ธรรมที่เป็นกำลังในการดำเนินชีวิต)

1. สัทธา (ศรัทธา): ความเชื่อมั่น
2. วิริยะ (วิริยะ): ความเพียร
3. สติ (สติ): ความระลึกได้
4. สมาธิ (สมาธิ): ความตั้งใจมั่น
5. ปัญญา (ปัญญา): ความรู้รอบ

๕. ขันธ์ ๕ (กองแห่งชีวิตและส่วนประกอบของชีวิต)

ส่วนประกอบของชีวิตที่เรายึดมั่นว่าเป็นตัวเรา:

1. รูป: ส่วนที่เป็นร่างกาย หรือสิ่งที่เป็นวัตถุทั้งหมด
2. เวทนา: ความรู้สึก (สุข ทุกข์ ไม่สุขไม่ทุกข์)
3. สัญญา: ความจำได้หมายรู้
4. สังขาร: ความคิดปรุงแต่ง (กุศล อกุศล อัพยากฤต)
5. วิญญาณ: ความรู้แจ้งอารมณ์ทางอายตนะ (การเห็น การได้ยิน ฯลฯ)